ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΘΛΗΤΙΚΩΝ ΚΑΚΩΣΕΩΝ
Δρ. Πάγκαλος Μιχάλης, PT, MT, MSc
Συχνά κατά τη διάρκεια της αποκατάστασης της κάκωσης ενός αθλητή, ο φυσιοθεραπευτής έρχεται αντιμέτωπος με διάφορα διλήμματα. Όπως γιατί δεν υπάρχει πρόοδος στην αποκατάσταση του αθλητή, γιατί να προτιμηθεί μια συγκεκριμένη θεραπευτική μέθοδος και ποια τα ιδιαίτερα οφέλη της, πότε ο αθλητής θα προχωρήσει στο επόμενο στάδιο αποκατάστασης, πότε θα είναι έτοιμος να επιστρέψει στις αθλητικές του δραστηριότητες, πόσο συχνά θα υποβάλλεται σε θεραπεία κ.ά. Για να απαντηθούν, λοιπόν, τα ανωτέρω ερωτήματα, αλλά και για να σχεδιαστεί ένα κατάλληλο και αποτελεσματικό πρόγραμμα αποκατάστασης απαιτείται η ευρεία γνώση των τεχνικών και των μεθόδων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν.
Για τον καλύτερο σχεδιασμό προγραμμάτων αποκατάστασης, πρωταρχικά θα πρέπει να κατανοηθεί η διαδικασία της επούλωσης, ακολούθως έπεται η δημιουργία ενός περιβάλλοντος που θα επικουρεί τη διαδικασία αυτή, έχοντας πάντα σε γνώση τη χρονική ακολουθία και τη φυσιολογία των γεγονότων που διαδραματίζονται κατά την επούλωση. Τα τρία στάδια της επούλωσης είναι η φλεγμονή, η υπερπλασία και η ανακατασκευή.
Η αποκατάσταση των αθλητικών κακώσεων οφείλει να ξεκινά από την πρώτη στιγμή και να συνεχίζεται πολύ αργότερα από την επιστροφή του αθλητή στον αγωνιστικό χώρο. Η σφαιρική αντιμετώπιση χρησιμοποιεί διάφορες θεραπευτικές προσεγγίσεις με στόχο όχι απλά την αντιμετώπιση της οξείας κάκωσης, αλλά και την επανεκπαίδευση του αθλητή, ώστε να μην παρουσιάσει ξανά τον ίδιο τραυματισμό.
Ο σύγχρονος φυσιοθεραπευτής οφείλει, λοιπόν, να κατανοήσει τη φύση του τραυματισμού, να ενημερώνεται συνεχώς για τις ιατρικές έρευνες και να εφαρμόζει τις οδηγίες τους στην κλινική πράξη. Επιπρόσθετα, ο σχεδιασμός της θεραπευτικής αντιμετώπισης και του πλάνου αποκατάστασης του αθλητή διέπεται από τις αρχές της εξατομίκευσης, της ποικιλίας, της συνεχούς παρακολούθησης και επαναξιολόγησης και της προοδευτικής επιβάρυνσης.
Οι στόχοι στην αντιμετώπιση μιας αθλητικής κάκωσης είναι οι παρακάτω: περιορισμός της φλεγμονής και μείωση του πόνου στην περιοχή της κάκωσης, η προαγωγή της επούλωσης, η διατήρηση ή αύξηση του εύρους κίνησης της επηρεαζόμενης άρθρωσης, η πρόληψη μυϊκής ατροφίας, η προοδευτική αύξηση της μυϊκής ισχύος, η διατήρηση ή αύξηση της καρδιοαναπνευστικής επάρκειας, η λειτουργική αποκατάσταση, και η αποφυγή υιοθέτησης λάθος κινητικών προτύπων
Από πλευράς φυσικών και μηχανικών μέσων, ανάλογα με το πρόβλημα και το στάδιο στο οποίο βρίσκεται μια κάκωση, μπορούν να χρησιμοποιηθούν ψυχρά επιθέματα, είδη επιπολής θερμοθεραπείας (π.χ. θερμά επιθέματα, υπέρυθρη ακτινοβολία), συσκευές εν τω βάθει θερμοθεραπείας (π.χ. διαθερμίες βραχέων κυμάτων, υπέρηχοι, κρουστικός υπέρηχος, στοχευμένες ραδιοσυχνότητες). Συγκεκριμένα, ο κρουστικός υπέρηχος και οι στοχευμένες ραδιοσυχνότητες είναι τα πιο πρόσφατα εργαλεία στην επιτάχυνση επούλωσης των τραυματισμένων ιστών. Οι συσκευές ηλεκτροθεραπείας (π.χ. διασταυρούμενα ρεύματα, TENS κ.ά.)
Laser υψηλής και χαμηλής έντασης ισχύος και όλο το φάσμα θεραπευτικών τεχνικών αποκατάστασης, όπως τεχνικές αρθρικής κινητοποίησης (manual therapy), ιδιοδέκτρια νευρομυϊκή διευκόλυνση (PNF), τεχνικές νευρομυϊκής επανεκπαίδευσης (motor control) τεχνικές κινητοποίησης μαλακών μορίων, τεχνικές μυϊκής ενέργειας (Muscle Energy Techniques), κινητοποίηση νευρικού ιστού (Butler, Shacklock).
– Στόχοι αντιμετώπισης στην Α ΦΑΣΗ:
1. Έλεγχος της φλεγμονής
2. Διατήρηση εύρους κίνησης
3. Πρόληψη μυϊκής ατροφίας
4. Εφαρμογή RICE
5. Εφαρμογή φυσικών και/ή μηχανικών μέσων για θεραπεία
6. Χορήγηση φαρμακευτικών σκευασμάτων
7. Έναρξη ισομετρικών ασκήσεων
– Στόχοι αντιμετώπισης στη Β ΦΑΣΗ:
1. Πλήρης αποκατάσταση του εύρους κίνησης της άρθρωσης και της ελαστικότητας των μαλακών μορίων της περιοχής
2. Συνέχιση εφαρμογής φυσικών και/ή μηχανικών μέσων για θεραπεία
3. Συνέχιση ισομετρικών ασκήσεων
4. Ασκήσεις διατάσεων (παθητικές και ενεργητικές)
5. Ασκήσεις ισοτονικές (μειομετρικές και πλειομετρικές)
6. Καρδιοαναπνευστική επάρκεια
– Στόχοι αντιμετώπισης στη Γ ΦΑΣΗ:
1. Λειτουργική επανεκπαίδευση
2. Βελτίωση του νευρομυϊκού ελέγχου
3. Ισορροπία και ιδιοδεκτικότητα
4. Διόρθωση λανθασμένων κινητικών προτύπων
5. Δραστηριότητα προσαρμοσμένη στο άθλημα του ασθενή
Καθώς επανέρχεται ο αθλητής από τον τραυματισμό και βελτιώνεται σημαντικά η μυϊκή ισχύς, η αντοχή, το εύρος κίνησης των αρθρώσεων, ο συντονισμός και η ιδιοδεκτικότητα, πρέπει προχωρήσει σε πιο εξειδικευμένη άσκηση με βάση το συγκεκριμένο άθλημα. Με την επιστροφή του αθλητή στον προπονητικό χώρο, η στενή συνεργασία με τον προπονητή για κάθε αναφυόμενο πρόβλημα που έχει σχέση με την αποκατάστασή του είναι κεφαλαιώδους σημασίας. Η προστασία των εμπλεκομένων αρθρώσεων με περίδεση (taping), η χρήση προστατευτικών ελαστικών κηδεμόνων για τις αρθρώσεις ή τις συναφείς μυϊκές ομάδες (kinesiotaping), η χρήση αθλητικών υποδημάτων με σωστές προδιαγραφές είναι ιδιαίτερα χρήσιμα εργαλεία στην ολοκληρωμένη θεραπευτική αντιμετώπιση του αθλητή
Βιβλιογραφία
Bisset L, Paungmali A, Vicenzino B, Beller A (2005). A systematic meta-analysis of clinical trials and physical interventions for lateral epicondylagia. British Journal of Sports Medicine 39; 411-422.
Nadler FS (2004). Nonpharmacological management of pain. JAOA 104(11);S8
Moseley MA, Herbert DR, Sherrington C, Maher GC (2002). Evidence of physiotherapy practise: A survey of the Physiotherapy Evidence Database. Australian Journal of Physiotherapy 48; 43-49.
Geffen JS (2003). Rehabilitation principles of treating chronic musculoskeletal injuries. MJA 178; 238-242.
Williams RG, Kelley M (2000). Management of rotaror cuff and impingement injuries in the athlete. Journal of Athletic Training 39(3); 300-315.
Denegar C (2000). Therapeutic modalities for athletic injuries. Champairn, IL: Human Kinetics.
Houglum JE (1992). Soft tissue healing and its impact on rehabilitation. Journal of Sports Rehabilitation 1; 19-39.
Houglum PA (2000). Therapeutic exercise for athletic injuries. Champairn, IL: Human Kinetics.
Nadler SF, Weingand K, Kruse RJ. (2004). The physiological basis and clinical applications of cryotherapy and thermotherapy for the pain practitioner. Pain Physician 7(3); 395-399.
Jarvinen TA, Jarvinen TL, Kaariainen M, Kalimo H, Jarvinen M (2005). Muscle injuries: biology and treatment. American Journal of Sports Medicine 33(5); 745-764.
